امام رضا علیه السلام با اطرافیان خود همواره به مهربانی رفتار می‌کرد. این رافت و محبت به گونه‌ای بود که گاهی موجب تعجب سایرین می‌گشت. ایشان هیچ‌گاه خود را برتر از دیگران نمی‌دانست و به افراد فارغ از مقام و مرتبه‌شان می‌نگریست. حتی زمانی که امام از طرف مامون ولیعهد خوانده شد نیز تغییری در برخورد خود با زیردستانش ایجاد نکرد. در ادامه یکی از ماجراهای زیبا و آموزنده زندگی ایشان را خواهیم خواند.
مامون را می‌توان به عنوان زیرک‌ترین دشمن اهل بیت قلمداد کرد. در حالی که حاکمانی مانند یزید و معاویه در برابر امامان شیعه شمشیر را از رو بسته بودند و هارون الرشید پدر مامون نیز سالیان درازی امام موسی کاظم را زندانی کرد، مامون به ظاهر می‌خواست خود را دوستدار اهل بیت معرفی کند. اما امام رضا علیه السلام با درایت خود نگذاشت که مامون پشت نام ایشان پنهان شده و به اعمال ناشایست خود ادامه دهد
مطالب مرتبط: 10 ویژگی عاقل از منظر امام رضا علیه السلام
امام رضا (ع) با رفتار خود علاوه بر خنثی نمودن برنامه تبلیغاتی مامون، سبب مودت بیشتر مردم با اهل بیت گردید. سفر امام از مدینه به مرو که به دستور مامون انجام شد با سیره امام در مسیر به یک سفر تبلیغی تبدیل شد و فرصتی شد تا مسلمانان آن روزگار یادگار پیامبرشان را ببینند و با سیره او آشنا شوند. یکی از روایت‌های معروف از سفر امام رضا توسط مردی بلخی نقل شده است.
عَبدُ اللّهِ بنُ الصَّلتِ عَن رَجُلٍ مِن أهلِ بَلخَ : كُنتُ مَعَ الرِّضا عليه السلام في سَفَرِهِ إلى خُراسانَ، فَدَعا يَومًا بِمائِدَةٍ لَهُ، فَجَمَعَ عَلَيها مَوالِيَهُ مِنَ السّودانِ وغَيرِهِم ، فَقُلتُ : جُعِلتُ فِداكَ ، لَو عَزَلتَ لِهؤُلاءِ مائِدَةً ، فَقالَ : مَه ! إنَّ الرَّبَّ تَبارَكَ وتَعالى واحِدٌ وَالاُمَّ واحِدَةٌ والأَبَ واحِدٌ ، وَالجَزاءَ بِالأَعمالِ
«عبدالله ابن الصلت به نقل از مردی از اهالی بلخ چنین روایت می‌کند: در سفر امام رضا علیه السلام به سمت خراسان همراه او بودم. روزی دستور داد سفره غذا گستردند و در کنار آن همه غلامان سیاه و سایر نوکران را جمع کرد و با آنها بر سر یک سفر نشست. عرض کردم: فدایت شوم اگر دستور می‌دادید برای آنها سفره دیگری می‌انداختند، شایسته‌تر بود. پس فرمود: آرام باش! پروردگارمان ما یکی است و مادر و پدرمان (آدم و حوا) هم یکسان است. اجر و پاداش بر اساس اعمال است.»
جالب است بدانید که این اتفاق در روزگاری رخ داده که غلامان و نوکران هیچ جایگاهی نداشتند و بزرگان جامعه ارزشی برای زیردستان خود قائل نبودند. اما امام رضا (ع) به عنوان نوه رسول خدا، ولیعهد جامعه اسلامی و امام شیعیان این چنین صمیمانه با زیردستانش برخورد می‌کند. شاید امروزه افراد عالی مقام زیادی را ببینیم که برای جلب توجه رسانه‌ها و جامعه رفتارهای به ظاهر متواضعانه از خود بروز می‌دهند. اما در روزگار امام رضا (ع) چنین رفتاری مرسوم نبود، حتی چنان که خواندیم گاهی یاران امام نیز به او معترض می‌شدند.
آری این چنین است که بعد از گذشت قرن‌ها، این بزرگان همچنان بر قلب‌های عاشقان خود حکومت می‌کنند و نام پاکشان همچنان می‌درخشد.
3 thoughts on “هم‌سفره با غلامان”
روایات زیبایی از برخورد امام رضا با زیردستان و غلامانش ثبت شده که همگی آموزنده است.
باید غبار صحن تو را طوطیا کنند
« آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند»
هو هوی باد نیست که پیچیده در رواق
خیل ملائکند رضا یا رضا کنند
بازار عاشقان تو از بس شلوغ شد
ما شاعرت شدیم که مارا سوا کنند
«هر گز نمیرد آنکه دلش» جلد مشهد است
حتی اگر که بال و پرش را جدا کنند
هر کس به مشهد آمد و حاجت گرفت و رفت
او را به درد کرببلا مبتلا کنند
دردی عظیم و سخت که آن درد را فقط
با یک نگاه گوشه ی چشمت دوا کنند
از آن حریم قدسی ات آقای مهربان
«آیا شود که گوشه ی چشمی به ما کنند
سلام شعر زیبایی بود
امام رضا حافظتان باشد.