سخنان و فرامین امام علی علیه السلام گنجی گرانبهاست که در تمام اعصار تاریخ ارزشمند باقی می‌ماند. امیرلمومنین درباره مهمترین موضوعات حیات مادی و اخروی سخنان و نوشته‌های گرانبهایی از خود به یادگار گذاشته است. در یکی از نامه‌های نهج البلاغه که به فرمان نامه امام علی به مالک اشتر شهرت دارد یکی از نوشته‌های مهم ایشان است. در این نامه امام مهمترین موارد شیوه حکومت را به مالک به عنوان فرمانروای مصر آموزش داده است.
اداره امور حکومت مبتنی بر قواعد و اصولی است که امام علی در نامه 53 نهج البلاغه با شیوه‌ای شیوا و پندآموز برای مالک اشتر بیان می‌کند. امام به مالک آموزش می‌دهد که چگونه سیاستمدار موفقی باشد که به اخلاقیات و خواسته‌های مردم نیز توجه دارد. در سال 38 قمری در حالی که مصر یکی از بخش‌های مهم حکومت اسلامی اوضاع آشفته‌ای داشت امام مالک را به فرمانروایی بر آن منطقه مامور کرد. ضمنا در قالب فرمان نامه‌ای مهمترین توصیه‌های حکومت‌داری را برای مالک بیان کرد. در بخشی از این نامه امام به مالک توصیه می‌کند که توده‌های مردم و نیازهایشان را به خواسته‌های خواص و نزدیکان ارجحیت بدهد.
وَلْيَکُنْ أَحَبَّ الاُْمُورِ إِلَيْکَ أَوْسَطُهَا فِي الْحَقِّ، وَأَعَمُّهَا فِي الْعَدْلِ، وَأَجْمَعُهَا لِرِضَى الرَّعِيَّةِ، فَإِنَّ سُخْطَ الْعَامَّةِ يُجْحِفُ بِرِضَى الْخَاصَّةِ، وَإِنَّ سُخْطَ الْخَاصَّةِ يُغْتَفَرُ مَعَ رِضَى الْعَامَّةِ؛
بايد كه محبوبترين كارها در نزد تو، كارهايى باشد كه با ميانه روى سازگارتر بوده و با عدالت دمسازتر و خشنودى رعيت را در پى داشته باشد زيرا خشم توده هاى مردم، خشنودى نزديكان را زير پاى بسپرد و حال آنكه، خشم نزديكان اگر توده هاى مردم از تو خشنود باشند، ناچيز گردد.
وَلَيْسَ أَحَدٌ مِنَ الرَّعِيَّةِ أَثْقَلَ عَلَى الْوَالِي مَؤُونَةً فِي الرَّخَاءِ، وَأَقَلَّ مَعُونَةً لَهُ فِي الْبَلاَءِ، وَأَکْرَهَ لِلاِْنْصَافِ، وَأَسْأَلَ بِالاِْلْحَافِ، وَأَقَلَّ شُکْراً عِنْدَ الاِْعْطَاءِ، وَأَبْطَأَ عُذْراً عِنْدَ الْمَنْعِ، وَأَضْعَفَ صَبْراً عِنْدَ مُلِمَّاتِ الدَّهْرِ مِنْ أَهْلِ الْخَاصَّةِ؛
خواص و نزديكان كسانى هستند كه به هنگام فراخى و آسايش بر دوش والى بارى گران اند و چون حادثه اى پيش آيد كمتر از هر كس به ياريش برخيزند و خوش ندارند كه به انصاف درباره آنان قضاوت شود. اينان همه چيز را به اصرار از والى مى طلبند و اگر عطايى يابند، كمتر از همه سپاس مى گويند و اگر به آنان ندهند، ديرتر از ديگران پوزش مى پذيرند و در برابر سختيهاى روزگار، شكيباييشان بس اندك است.
وَإِنَّمَا عِمَادُ الدِّينِ وَجِمَاعُ الْمُسْلِمِينَ وَالْعُدَّةُ لِلاَْعْدَاءِ، الْعَامَّةُ مِنَ الاُْمَّةِ؛ فَلْيَکُنْ صِغْوُکَ لَهُمْ، وَمَيْلُکَ مَعَهُمْ.
اما ستون دين و اجتماعات پرشور مسلمين، و نيروهاى ذخيره دفاعى، عامه مردم هستند، پس، بايد توجه تو به آنان بيشتر و ميل تو به ايشان افزونتر باشد.
آری همیشه رضایت توده‌های مردم است که می‌تواند موفقیت یک حکومت را تضمین نماید.
بنابر نقل مشهور در راه مصر مالک توسط یکی از گماشته‌های معاویه به نام جایستار مسموم شد و به شهادت رسید. این فرمان نامه پرمفهوم نیز به دست معاویه افتاد. معاویه علیرغم آنکه سال‌ها با امیرالمومنین دشمن بود اما از محتوای پرمغز نامه به حیرت افتاد و آن را در خزانه خود مخفی کرد. بعدها در دوران عمربن عبدالعزیز این نامه در اختیار عموم مسلمین قرار گرفت.
این نامه و محتوای آن به دوران خاصی اختصاص ندارد و هر انسانی می‌تواند از آن بهره ببرد. حتی لازم نیست فرمانروا باشید تا محتوای این نامه به کارتان بیاید! در پست و موقعیتی که قرار دارید می‌توانید راهنمایی‌های آن را به کار ببندید و از ثمره آن بهره‌مند شوید.
