فیلم سینمایی مادر (1368) یکی از برترین آثار تاریخ سینمای ایران است. علی حاتمی به عنوان نویسنده و کارگردان این شاهکار سینمایی، داستانی درباره آخرین روزهای زندگی یک مادر و رابطه‌اش با فرزندانش را بیان می‌کند. یکی از ویژگی‌های خاص این اثر خارق‌العاده مانند اغلب آثار حاتمی، تبادل دیالوگ‌های قوی و جذاب بین شخصیت‌هاست. در ادامه برخی از توصیه‌های مادر جذاب فیلم مادر را خواهیم خواند.
مادر در اواخر دهه 60 ساخته شد تا مانند بسیاری از کشورهای جهان، سینمای ایران نیز اثری برای تجلیل از این شخصیت بزرگ داشته باشد. داستان اصلی فیلم پیرامون رقیه چهره به عنوان مادر و 6 فرزندش است، که همگی در تاریخ سینمای اختری تابنده هستند. عمر مادر به زودی به پایان می‌رسد و در روزهای پایانی زندگیش می‌خواهد بار دیگر فرزندانش را دور هم جمع نماید. در این اجتماع خانوادگی بار دیگر خاطرات کودکی زنده می‌شود و مادر با گفتار و رفتارش آموزه‌های بزرگی را به فرزندانش منتقل می‌کند. فضای فیلم بیش از آنکه داستانی باشد؛ گفتگو محور است و در غالب همین دیالوگ‌هاست که بیننده ویژگی‌ها و روحیات شخصیت‌های اصلی فیلم را می‌شناسد. ایفای نقش 4 پسر خانواده برعهده مرحوم محمدعلی کشاورز، مرحوم امین تارخ، جمشید هاشم‌پور و اکبر عبدی می‌باشد. فریماه فرجامی و اکرم محمدی نیز دختران خانواده هستند. دیالوگ‌های مادر خانواده به گونه‌ای است که بیننده را به فکر فرو میبرد. در بخش‌هایی از فیلم مادر درباره مرگ و آیین عزاداری به فرزندانش چنین توصیه می‌کند:
ضیافت مرگ، عطر و طعمش دعاست. روغن خوبم تو خونه داریم، زعفرونم هست، اما چربی و شیرینی ملاک نیست، این حرمتیه که زنده‌ها به مرده‌هاشون می‌ذارن...
سر شام گریه نکنید، غذا رو به مردم زهرنکنین. سماور بزرگ و استکان نعلبکی هم به‌قدر کفایت داریم. راه نیفتین دوره در و همسایه پی ظرف و ظروف. آبروداری کنین بچه‌ها، نه با اسراف. سفره از صفای میزبان خرم می‌شه، نه از مرصع پلو. حرمت زنیت مادرتون رو حفظ کنین. محمد ابراهیم، خیلی ریز نکن مادر، اون وقت می‌گن خورشتشون فقط لپه داره و پیاز داغ.
به خوبی در قالب همین دیالوگ‌های مادرانه می‌توان دیدگاه حاتمی به مرگ و حتی مراسم عزاداری پس از آن را نیز حس کرد. نکته جالب این شاهکار سینمایی این است که در زمان اکران، چندان برجسته نشد. حتی حاتمی نقدهای تندی را نیز دریافت کرد. البته در برخی از این نقدها به نکات درستی اشاره شده بود که رعایت آن موارد می‌توانست به بهبود کیفی اثر کمک کند. اما به هر صورت در گذر زمان بسیاری از آثار آن روزگار زیر غبار فراموشی رفت و در نقطه مقابل، سینمایی مادر جلای بیشتری یافت.
نظر شما درباره این شاهکار علی حاتمی چیست؟
2 thoughts on “مادر از نگاه علی حاتمی”
علی حاتمی به سبب این شاعرانگی که در فیلم هاش،داشت. به سعدی سینمای ایران معروف.فیلم مادر برام بسیار محترم و خاطره انگیزه،اما برام هزاردستان بینهایت جذابِ.
یک آرزوم این بود که حاتمی کاش بود و فیلم حضرت محمد رو که میخواست بسازه،میساخت .نوع نوشتار و تعهدش به ادبیات ،باور کنید برادر ،محمدی(ص) میساخت که سرشار از عشق بود و ببیننده مجذوب میشد.کاش سینما و فرهنگ ایران زود محروم نمیشد از این سرمایه بزرگ خودش.
جنس فیلم‌هایی که آقای حاتمی ساخته، به گونه‌ای است که در گذر زمان ارزش آن بیشتر خواهد شد. برخلاف بعضی از فیلمسازان همدوره خود و اغلب کارگردانان امروزی سینما، حاتمی دغدغه گیشه و فروش یا سرگرم کردن مخاطب را نداشت. دغدغه حاتمی رساندن پیام و مفهومی از اندیشه خود به بیننده بود. به نظرم حاتمی زمانی که فیلم میساخت فقط حال را در نظر نمی‌گرفت. او میخواست آثاری بسازد تا در گذر روزگار به یادگار بماند.
کاش عمرش لااقل تا ساخت اثری برای پیامبر اعظم نیز دوام داشت.